Dị Ứng Sữa Công Thức Ở Trẻ: Dấu Hiệu Và Cách Xử Lý
Dị ứng sữa công thức ở trẻ là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các protein có trong sữa. Tình trạng này thường ảnh hưởng ở trẻ dưới 3 tuổi và xuất hiện các biểu hiện lâm sàng đa dạng. Tuy nhiên, dị ứng sữa công thức có thể tự thuyên giảm sau toàn sau khi trẻ lên 3 tuổi.
Dị ứng sữa công thức ở trẻ là gì?
Dị ứng sữa công thức thường xảy ra ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi được nuôi bằng sữa công thức. Tình trạng này khởi phát khi hệ miễn dịch của trẻ phản ứng quá mức với các thành phần trong sữa công thức, đặc biệt là các protein trong sữa. Số liệu thống kê cho thấy, dị ứng sữa công thức ảnh hưởng đến khoảng 2 – 7.5% trẻ.
Các biểu hiện dị ứng thường xuất hiện sau vài vài giờ đồng hồ sau khi sử dụng sữa công thức. Trong đó, trường hợp bùng phát triệu chứng dị ứng trong 2 tiếng đồng hồ được gọi là phản ứng dị ứng nhanh. Trường hợp khởi phát triệu chứng sau 48 tiếng đồng hồ được gọi là phản ứng dị ứng chậm.
Không chỉ gây ra các triệu chứng ngoài da, tình trạng dị ứng sữa công thức ở trẻ còn có thể tác động đến đường tiêu hóa. Do đó, nhiều phụ huynh nhầm lẫn tình trạng này với một số bệnh lý đường ruột như rối loạn tiêu hóa, hội chứng lỵ, ngộ độc thực phẩm,… Bên cạnh đó, dị ứng sữa công thức có các triệu chứng đa dạng nên việc nhận biết thường gặp nhiều khó khăn.
Tình trạng dị ứng sữa công thức ở trẻ lặp lại liên tục có thể làm tăng nguy có phát sinh phản ứng dị ứng nghiêm trọng, điển hình là sốc phản vệ. Tuy nhiên, việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp kiểm soát các triệu chứng do dị ứng gây ra, đồng thời không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Nguyên nhân gây dị ứng sữa công thức ở trẻ
Nguyên nhân chính dẫn đến dị ứng sữa công thức ở trẻ là do hệ miễn dịch của trẻ chưa được hoàn thiện. Do đó, khi sử dụng sữa công thức, hệ miễn dịch sẽ nhận nhầm protein trong sữa là “dị nguyên” gây hại cho cơ thể. Lúc này sẽ tăng sản sinh kháng thể nhằm chống lại sự tác động của hoạt chất này.
Bên cạnh đó, trong quá trình tăng sản sinh các kháng thể, cơ thể của trẻ có xu hướng phóng thích histamime và các hoạt chất khác gây bùng phát các triệu chứng dị ứng như một cách bảo vệ cơ thể.
Trường hợp trẻ bị dị ứng đạm trong sữa bò thường có nguy cơ dị ứng sữa công thức rất cao, bởi đa số những loại sữa này đều có thành phần là sữa bò. Bên cạnh đó, trường hợp trẻ bị dị ứng thực phẩm như hải sản, đậu phộng, trứng, sữa,… cũng có nguy cơ cao.
Ngoài ra, tình trạng dị ứng còn ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người bị dị ứng, nhất là dị ứng với protein sẽ tác động đến trẻ và làm tăng nguy cơ dị ứng sữa công thức so với những trẻ còn lại.
Dấu hiệu nhận biết
Sau khi dung nạp sữa công thức khoảng vài giờ đồng hồ đến vài ngày, ở trẻ có thể xuất hiện một số triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, tình trạng này khá đa dạng và thường bị nhầm lẫn với một số vấn đề da liễu, tiêu hóa khác. Để can thiệp điều trị kịp thời, bạn cần chú ý các biểu hiện của trẻ sau khi uống sữa công thức.
Dưới đây cách nhận biết tình trạng dị ứng sữa công thức ở trẻ:
- Tổn thương da: Trên da trẻ xuất hiện dạng tổn thương giống như viêm da cơ địa hoặc nổi sẩn đỏ, ngứa ngáy, sưng môi và mí mắt. Theo đó, có khoảng 50 – 70% trẻ gặp phải tổn thương da khi bị dị ứng sữa công thức.
- Biểu hiện đường tiêu hóa: Sau khi dung nạp sữa công thức, trẻ có biểu hiện nôn trớ, táo bón kèm tiêu chảy (tình trạng này có thể đi kèm ngứa hoặc không hậu môn), máu trong phân, trào ngược,… Thống kê cho thấy, những biểu hiện này có thể gặp khoảng 60% trường hợp.
- Hô hấp: Sổ mũi, ho kéo dài và thở khò khè nhưng không do viêm nhiễm ở đường hô hấp. Thông thường, các biểu hiện này chỉ xuất hiện với 20 – 30% trường và ít hơn so với tổn thương đường tiêu hóa và da.
- Toàn thân: Mệt mỏi kéo dài hoặc đau quặn bụng, mỗi ngày kéo dài hơn 3 giờ và xảy ra ít nhất 3 ngày/ tuần. Bên cạnh đó, trẻ còn có một số biểu hiện như bứt rứt, khó thở, khó ngủ, thiếu máu do thiếu sắt, bỏ ăn, chậm tăng trưởng.
- Sốc phản vệ: Trong một số trường hợp, dị ứng sữa công thức còn gây sốc phản vệ. Đây là phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Sốc phản vệ đặc trưng bởi một số triệu chứng như sưng lưỡi, khó thở, phù mí mắt, cổ họng, nôn mửa, buồn nôn, hạ huyết áp,…
Như đã đề cập, các biểu hiện dị ứng sữa công thức rất dễ nhầm lẫn với dị ứng thời tiết, nổi mề đay, viêm mũi dị ứng, viêm da cơ đại hoặc những vấn đề tiêu hóa khác. Do đó, bạn cần chú ý những biểu hiện bất thường của trẻ và nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện khi cần thiết.
Các phương pháp chẩn đoán dị ứng sữa công thức ở trẻ
Dị ứng sữa công thức ở trẻ nhỏ được chẩn đoán qua các biểu hiện lâm sàng cũng như khai thác tiền sử bệnh lý ở trẻ và gia đình. Bởi hầu hết những trường hợp dị ứng đều mang tính chất di truyền. Ngoài ra, bác sĩ sẽ khai thác thêm một số vấn đề liên quan như các loại sữa trẻ đang sử dụng, thời gian bùng phát triệu chứng,…
Kế đến, bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm dị ứng như:
- Test da: Kỹ thuật này được thực hiện với sữa công thức để phát hiện dị nguyên gây dị ứng. Trường hợp, da trẻ xuất hiện sẩn đỏ có kích thước khoảng 3 – 5mm kèm theo ngứa ngáy, xung huyết là biểu hiện cho thấy trẻ bị dị ứng với sữa công thức. Ngoài ra, test da còn giúp bác sĩ đánh giá được mức độ dị ứng qua kích thước ban sẩn và một số biểu hiện đi kèm.
- Xét nghiệm IgE đặc hiệu: Đây là xét nghiệm máu được tiến hành để đo được nồng độ của IgE đặc hiệu của dị nguyên trong huyết thanh. Thông qua xét nghiệm này, bác sĩ có thể xác định cụ thể nồng độ của dị nguyên đặc hiệu với thành phần có trong sữa công thức của trẻ.
- Test loại trừ: Phương pháp chẩn đoán này thường mang lại giá trị cao. Theo đó, bác sĩ sẽ cho trẻ sử dụng trong vòng 2 – 4 tuần và yêu cầu ba mẹ cho trẻ sử dụng các loại sữa thay thế (thường là sữa thủy phân, sữa thủy phân một phần). Sau thời gian này, trẻ được yêu cầu tái khám để kiểm tra sức khỏe, đưa ra chẩn đoán chính xác.
Cách xử lý tình trạng dị ứng sữa công thức
Tình trạng dị ứng sữa công thức thường xảy ra ở trẻ dưới 3 tuổi, nhất là trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi. Các triệu chứng dị ứng kéo dài có thể khiến trẻ bị thiếu hụt dinh dưỡng, suy giảm sức đề kháng, còi xương,… Do đó, sau khi được chẩn đoán, ba mẹ cần chủ động trong việc áp dụng các phương pháp xử lý theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
1. Kiểm soát các triệu chứng dị ứng
Dị ứng sữa công thức ở trẻ có thể bùng phát các triệu chứng đường tiêu hóa, hô hấp và tổn thương ngoài da. Đặc biệt, với những trẻ có cơ địa nhạy cảm còn có nguy có bị sốc phản vệ. Ngày sau khi nhận thấy những biểu hiện bất thường, ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được khám và xử lý đúng cách.
Tùy thuộc vào mức độ tổn thương da và các triệu chứng đi kèm của từng trường hợp, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định các biện pháp xử lý sau:
- Đới với trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc kháng histamine H1 ở dạng siro uống để cải thiện các triệu chứng dị ứng sữa công thức, dị ứng đạm sữa bò,…
- Sử dụng ống tiêm Epinephrine khi trẻ có biểu hiện sốc phản vệ. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ theo dõi huyết áp, nhịp thở, mạch đập của trẻ để kịp thời thực hiện các biện pháp sơ cứu.
- Trong trường hợp khác nhau, bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định những phương pháp xử lý phù hợp.
Hầu hết những trường hợp bị dị ứng sữa công thức xảy ra ở trẻ dưới 3 tuổi. Do đó, ba mẹ không tự ý cho trẻ sử dụng thuốc. Để đảm bảo an toàn cũng như hiệu quả điều trị, chỉ cho trẻ dùng thuốc khi đã tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
2. Tránh sử dụng sữa công thức
Đa số trường hợp trẻ bị dị ứng sữa công thức do cơ thể phản ứng quá mức với các protein trong sữa. Do đó, sau khi kiểm soát các triệu chứng dị ứng, bạn tránh cho trẻ sử dụng sữa công thức. Thay vào đó, nên cho trẻ bú mẹ hoặc sử dụng các loại sữa khác như sữa công thức thủy phân mở rộng (EHF), sữa công thức thủy phân một phần (PHF), sữa công thức nguyên tố (EF),… để cung cấp đầy đủ dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể.
Với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, bạn có thể bổ sung protein và dưỡng chất thiết yếu qua chế độ ăn dặm. Tình trạng dị ứng sữa công thức được xem là phản ứng tạm thời. Các triệu chứng này sẽ thuyên giảm hoàn toàn khi trẻ lên 3 tuổi hoặc 16 tuổi ở những trẻ có cơ địa nhạy cảm. Khi trẻ lớn hơn, bạn có thể cân nhắc cho trẻ dùng các loại sữa công thức dưới sự kiểm soát của nhân viên y tế/ bác sĩ chuyên khoa. Sau đó, bác sĩ sẽ đánh giá phản ứng và có thể cho trẻ duy trì chế độ dinh dưỡng bình thường nếu không xuất hiện bất cứ triệu chứng khác thường.
Lưu ý khi xử lý dị ứng sữa công thức ở trẻ
Dị ứng sữa công thức được xem là tình trạng dị ứng thực phẩm thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, nhất là trẻ sơ sinh. Tình trạng này gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ. Một số trường hợp bị dị ứng nặng có thể gây sốc phản vệ.
Do đó, trong quá trình xử lý tình trạng dị ứng này, phụ huynh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Trường hợp trẻ bị dị ứng sữa công thức, bạn nên cho trẻ duy trì bú sữa mẹ trong 6 tháng đầu. Ngoài dinh dưỡng, sữa mẹ còn chứa các kháng thể giúp tăng cường sức đề kháng, giúp hệ miễn dịch của bé phát triển hoàn thiện. Đồng thời tăng khả năng dung nạp với protein có trong một số loại sữa công thức.
- Nếu trẻ có nguy cơ bị dị ứng, bạn cần thận trọng khi sử dụng các loại sữa công thức.
- Thực tế, có nhiều nhóm thực phẩm có thể thay thấy dinh dưỡng cho sữa công thức. Tuy nhiên, theo các chuyên gia dinh dưỡng, ở giai đoạn đầu đời, trẻ cần được bổ sung sữa để đảm bảo sự phát triển và thể chất và trí não. Do đó, bạn có thể tìm kiếm các loại sữa thủy phân thay thế.
- Đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và theo dõi sức khỏe định kỳ nhằm đánh giá phản ứng của hệ miễn dịch đối với thành phần trong sữa công thức. Ba mẹ tránh tự ý cho trẻ sử dụng sữa công thức tại nhà để đánh giá khả năng dung nạp. Tình trạng này có thể gây sốc phản vệ và những rủi ro không mong muốn.
Tình trạng dị ứng sữa công thức ở trẻ thường khởi phát ở trẻ sơ sinh. Các triệu chứng này có thể khiến trẻ kém phát triển, chậm tăng cân do thiếu hụt dưỡng chất. Do đó, ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và xử lý đúng cách.
Có thể bạn quan tâm:
The post Dị Ứng Sữa Công Thức Ở Trẻ: Dấu Hiệu Và Cách Xử Lý appeared first on TradiMec.
Nhận xét
Đăng nhận xét