Các bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền
Các bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền được chia thành từng thể bệnh cụ thể. Căn cứ vào các triệu chứng lâm sàng và thể trạng của từng trường hợp sẽ được hướng dẫn bài thuốc phù hợp nhằm khắc phục bệnh lý hiệu quả. Bên cạnh đó, phương pháp điều trị này còn tác động đến căn nguyên, nhờ đó phòng ngừa bệnh viêm họng mãn tính tái phát lâu dài.
Quan niệm của Y học cổ truyền đối với viêm họng mãn tính
Viêm họng mãn tính khởi phát khi tổn thương niêm mạc họng kéo dài dai dẳng, không đáp ứng các biện pháp điều trị viêm họng cấp tính. Đây là một trong những bệnh hô hấp phổ biến ở nhiều đối tượng khác nhau. Viêm họng mãn tính có thể khởi phát riêng biệt hoặc liên quan đến một số bệnh hô hấp khác như viêm xoang mãn tính, viêm khí phế quản mãn tính, viêm mũi,… Căn cứ vào tổn thương thực thể, bệnh viêm họng mãn tính được chia thành 3 thể: Viêm họng quá phát, viêm họng xuất tiết và viêm họng teo.
Theo quan niệm của Y học cổ truyền, bệnh viêm họng còn được gọi là chứng hầu tý. Trong đó, viêm họng cấp tính (khẩn hầu phong) và viêm họng mãn tính (mạn hầu phong). Căn nguyên khởi phát bệnh lý là do đàm nhiệt tích tụ lâu ngày gây tổn thương phế (phổi), từ đó gây suy yếu, đau cổ họng, sinh đờm và gây ho.
Khi bệnh mới bùng phát có thể gây ngứa họng, sưng viêm, kèm theo biểu hiện tiết nhiều đờm, gây vướng víu ở cổ họng, khó chịu. Tuy nhiên, chứng hầu tý kéo dài có thể gây đau nhức dữ dội, ảnh hưởng trực tiếp đến ăn uống, giao tiếp hàng ngày.
Theo Y học cổ truyền, yếu hầu chính là cửa ngõ của phế (phổi) đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn tà khí và phong hàn xâm nhập vào bên trong cơ thể. Tuy nhiên, khi chính khí không khoẻ, tà khí có thể tấn công vào các đường kinh mạch ở yết hầu dẫn đến tổn thương, sưng loét, đau rát khó chịu.
Theo đó, Đông y chia bệnh viêm họng mãn tính thành các thể bệnh khác nhau và điều trị theo từng thể riêng biệt:
- Thể khí hư
- Thể ngoại cảm phong hàn
- Thể ngoại cảm phải dịch độc thời khí
- Thể đàm hỏa
- Thể âm hư cảm nhiễm ngoại tà
- Thể tỳ hư can uất
- Thể kinh dương minh tích nhiệt
Các bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền
Để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả chữa trị tốt nhất, người bệnh cần xác định chính xác thể bệnh qua các triệu chứng lâm sàng. Việc áp dụng các bài thuốc không phù hợp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị, thậm chí khiến tình trạng bệnh lý diễn tiến nặng nề, phát sinh các biến chứng nguy hiểm.
Dưới đây là một số bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền được áp dụng phổ biến và mang lại hiệu quả tích cực:
1. Chữa viêm họng mãn tính thể ngoại cảm phong hàn theo y học cổ truyền
Chứng hầu tý thể ngoại cảm phong hàn đặc trưng bởi tình trạng sưng đau cổ họng nhẹ, nghẹt mũi, khàn tiếng, khó nuốt và đi có thể đi kèm một số biểu hiện toàn thân như sốt vừa, người ớn lạnh, đau đầu nhẹ, cơ thể nhức mỏi, sợ gió.
Để khắc phục chứng bệnh này, người bệnh nên áp dụng phương pháp sơ giải biểu tà thông qua một số dược liệu như:
- Chuẩn bị xài hồ, phòng phong, cát cánh, xuyên khung, kinh giới, cam thảo, tiền hồ, độc hoạt, phục linh, chỉ xác, khương hoạt mỗi loại 12 gam.
- Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm, kế đến cho thêm 10 lá bạc hà và 7 lát gừng tươi cùng với 1.7 lít nước và sắc trên lửa nhỏ
- Đến khi nước sắc lại còn khoảng 120ml thì chia thành 5 lần và uống hết trong ngày.
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể kết hợp với bài thuốc ngậm giúp làm giảm sưng yết hầu, đồng thời cải thiện tình trạng ho khan hoặc ho có đờm.
- Bài thuốc ngậm: Chuẩn bị củ hoặc lá xạ can tươi nhai cùng với 1 lát gừng, nuốt phần nước từ từ để dược tính thẩm thấu vào niêm mạc họng và phát huy công dụng. Mỗi ngày thực hiện từ 4 – 5 lần đến khi các triệu chứng bệnh lý được đẩy lùi.
2. Bài thuốc theo thể ngoại cảm phải dịch độc thời khí
Theo tài liệu y học cổ truyền, chứng hầu tý thể ngoại cảm phải dịch độc thời khí đặc trưng bởi tình trạng cổ họng bị sưng đau nặng, cảm giác vướng nghẹn khi nuốt và khô rát họng. Những trường hợp mắc thể bệnh này thường bị sốt cao, muốn uống nước lạnh, khát,… Bệnh lý có thể lây lan sang cho những người xung quanh thông qua tiếp xúc thân mật và dùng chung vật dụng cá nhân.
Phương pháp chữa trị thể bệnh này là thanh hỏa giải độc từ những dược liệu có tính mát và tính bình:
- Chuẩn bị bạch linh 12 gam, cam thảo 10 gam, bạch thược 12 gam, ngưu bàng tử 12 gam, cát cánh 12 gam, nhân sâm 10 gam, hoàng liên 8 gam, phòng phong 12 gam, hoàng câm 12 gam, thăng ma 12 gam.
- Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với 1 lát gừng tươi và 1.2 lít nước và đun trên lửa nhỏ
- Đến khi nước thuốc sắc lại còn 120ml nước thì chia thành 5 lần uống hết trong ngày.
Để tăng hiệu quả chữa trị, người bệnh có thể phối hợp với bài thuốc nhai ngậm như sau:
- Hướng dẫn thực hiện bài thuốc ngậm: Chuẩn bị 1 lát sinh khương (gừng tươi), 3 miếng xạ can, 3 lá hoắc hương. Các thảo dược sau khi rửa sạch thì nhai trực tiếp, nuốt phần nước và bỏ bã. Mỗi ngày thực hiện từ 4 – 5 lần để cảm nhận các triệu chứng bệnh lý thuyên giảm.
3. Chữa viêm họng mãn tính thể kinh dương minh tích nhiệt
Bệnh viêm họng thể kinh dương minh tích nhiệt đặc trưng bởi tình trạng đau, nóng rát ở trong yết hầu, luôn trong tình trạng khát, cơ thể mệt mỏi, sốt sợ nóng, táo bón, bụng dạ bồn chồn, tiểu tiện vàng, táo bón.
Theo y học cổ truyền, để khắc phục thể kinh dương minh tích nhiệt do chứng hầu tý gây ra nên áp dụng phương pháp thanh tiết uất nhiệt với bài thuốc Lương cách tán.
- Chuẩn bị liên liều, chi tử, bạc hà và hoàng cầm mỗi loại 10 gam, đại hoàng, mang tiêu và cam thảo mỗi thứ 20 gam.
- Để riêng mang tiêu và lá bạc hà. Các dược liệu còn lại mang đi sao giòn rồi sau đó tán thành bột mịn. Mỗi lần lấy khoảng 4 gam thuốc bột uống cùng với nước mắc mang tiêu và bạc hà.
Người bệnh nên kết hợp với bài thuốc nhai giúp làm giảm sưng viêm họng:
- Chuẩn bị 3 lá húng chanh, 3 miếng sơn đậu căn, nhai nuốt phần nước từ từ để các dược tính thẩm thấu vào niêm mạc họng và phát huy công dụng. Mỗi ngày thực hiện từ 5 – 6 lần đến khi bệnh lý thuyên giảm.
4. Chữa viêm họng mãn tính thể đàm hỏa theo y học cổ truyền
Người bị viêm họng mãn tính thể đàm hỏa có thể nhận biết thông qua một số biểu hiện lâm sàng như cổ họng đau nhức, nhất là khí nuốt nước bọt và thức ăn, khó thở, giọng khò khè, hay buồn nôn, nôn mửa, phiền muộn.
Theo đó, bạn có thể áp dụng bài thuốc Địch đàm thang có tác dụng tiêu đàm chí yết thống, từ đó đẩy lùi các triệu chứng bệnh lý nhanh chóng.
- Chuẩn bị các dược liệu cam thảo 10 gam, trúc nhự 8 gam, phục linh 16 gam, chỉ thực 10 gam, nhân sâm 8 gam, thạch xương bồ 10 gam, quất hồng bì 16 gam, đởm tinh 10 gam và bán hạ 20 gam.
- Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với 5 lát gừng và 1.2 lít nước, đun trên lửa nhỏ
- Đến khi sắc lại còn 120ml nước thì tắt bếp, chia lượng nước thành nhiều lần và uống hết trong ngày.
Bên cạnh đó, để cải thiện tình trạng đau nhức yết hầu cũng như giúp người bệnh dễ nói chuyện, nuốt khi ăn uống, người bệnh có thể kết hợp với bài thuốc ngậm sau:
- Dùng ô mai nhục (thịt của quả ô mai) và cam thảo nhai trực tiếp và nuốt phần nước từ từ, ngậm phần bã đến khi hết nước thì bỏ bã. Áp dụng đều đặn mỗi ngày để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.
5. Bài thuốc chữa bệnh theo thể khí hư
Bệnh viêm họng mãn tính ở thể khí hư có thể khiến người bệnh đau cổ họng kèm theo khô rát, nói năng hạn chế, chán ăn, ăn không ngon, yếu sức, chân tay mềm, phân lỏng, mạch hư nhược. Tình trạng này kéo dài không chỉ ảnh hưởng xấu đến chức năng hô hấp mà còn tác động tiêu cực đến sức khoẻ tổng thể.
Để giải chứng hầu tý ở thể khí hư, y học cổ truyền thường áp dụng phương pháp bổ trung ích khí sinh tân dịch (loại bỏ khí hư trong cơ thể, bồi bổ sức khỏe giúp sinh khí chính) thông qua bài thuốc Bổ trung ích khí thang gia giảm.
Hướng dẫn thực hiện:
- Chuẩn bị trần bì, nhân sâm, đương quy, thăng ma, thiên hoa phấn, bạch truật, sài hồ mỗi loại 12 gam, hoàng kỳ 24 gam, cam thảo 10 gam.
- Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì cho vào ấm sắc với 1.8 lít nước, đun trên lửa nhỏ
- Đến khi sắc lại còn 200ml thì tắt bếp. Lọc lấy phần nước chia thành 5 lần và uống hết trong ngày.
Theo Đông y, thể bệnh viêm họng này là một dạng tổn thương phế mãn tính do khí hư uất hết lâu ngày trong kinh mạch. Để loại bỏ khí hư hoàn toàn, người bệnh cần kết hợp châm cứu đả thông kinh mạch, đồng thời giải phóng tắc nghẽn. Tuy nhiên, châm cứu là phương pháp điều trị chuyên sâu nên được thực hiện bởi người có trình độ chuyên môn cao. Do đó, người bệnh cần đến những cơ sở y tế lớn để được điều trị đúng cách.
6. Chữa viêm họng mãn tính theo thể tỳ hư can uất
Tỳ hư can uất là chứng bệnh khởi phát do tỳ và can hư, từ đó khiến phế bị suy giảm và uất kết. Thể bệnh này có thể nhận biết thông qua các biểu hiện lâm sàng như cổ họng bị sưng nhẹ, hơi đau, khô, khó nói năng, ăn uống, lưỡi sinh rêu vàng, cơ thể mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa, đại tiện bất thường, mạch huyền.
Để chữa chứng hầu tý thể tỳ hư can uất, người bệnh cần bổ tỳ sơ can nhằm làm giảm uất kết lên phế thông qua kết hợp bài thuốc Tiêu dao tán và Quy tỳ thang.
Hướng dẫn thực hiện:
- Chuẩn bị viễn chí 8 gam, cam thảo 8 gam, đương quy 10 gam, sài hồ 10 gam, long nhãn nhục 12 gam, phục thần 12 gam, nhân sâm 8 gam, mộc hương 4 gam, bạc hà 8 gam, bạch truật 12 gam, bạch thược 10 gam, toan táo nhân 12 gam, hoàng kỳ 12 gam.
- Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì mang sắc với 1.5 lít nước, đun trên lửa nhỏ đến khi sắc lại còn 250ml thì tắt bếp.
- Chia lượng nước thuốc thu được thành 5 phần và uống hết trong ngày, mỗi ngày sắc uống 1 thang.
Để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh cần kết hợp với phương pháp châm cứu và bài thuốc ngậm:
- Bài thuốc nhai ngậm: Chuẩn bị củ tam thất, rửa sạch, thái mỏng và tẩm với muối trong vòng 5 – 7 ngày, sau đó mang đi sao giòn. Dùng nhai cùng với cam thảo, nuốt nước từ từ và bỏ bã. Để đẩy lùi triệu chứng, người bệnh nên thực hiện từ 7 – 9 lần/ ngày.
7. Chữa viêm họng ở thể hư cảm nhiễm ngoại tà
Bị viêm họng thể âm hư cảm nhiễm ngoại tà khởi phát chủ yếu do chứng thận hư dẫn đến ngoại tà xâm nhập. Bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng cổ họng bị khô rát, khó nuốt, đau khi ăn, cơ thể mệt mỏi và đi kèm với một số triệu chứng tiểu tiện vàng, táo bón, ù tai, đau nhức lưng, lưỡi có rêu vàng, mạch tế sác.
Để khắc phục chứng bệnh này, y học cổ truyền thường áp dụng bài thuốc Ngọc nữ tiễn giúp tư âm và bổ thận.
- Chuẩn bị tri mẫu 12g, sinh địa 20g, ngưu tất 12 gam, sinh thạch cao 24g, mạch môn đông 16g.
- Các vị thuốc mang sắc với 1.8 lít nước dưới lửa nhỏ
- Đến khi sắc lại còn khoảng 150ml thì tắt bếp. Chắt lấy phần nước thuốc và chia thành 5 phần uống hết trong ngày.
Tương tự như chứng hầu tý ở thể tỳ can uất, để cải thiện thể thận âm hư cảm nhiễm ngoại tà, người bệnh cần kết hợp với châm cứu và bài thuốc ngậm sau:
- Củ tam thất sau khi thái nhỏ thì mang đi ủ với muối. Sao đó cho vào chảo sao giòn và nhai cùng với lý tước (1 lá to), nuốt nước từ từ và nhả bã.
Lưu ý khi áp dụng bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền
Chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền là phương pháp điều trị được nhiều người bệnh tin tưởng lựa chọn bên cạnh sử dụng thuốc Tây. Phương pháp này được đánh giá khá cao về độ an toàn, lành tính và phù hợp với nhiều đối tượng.
Tuy nhiên, trước khi áp dụng các bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- So với thuốc tân dược, những bài thuốc y học cổ truyền thường mang lại hiệu quả chậm hơn nên thường áp dụng với những trường hợp bị viêm họng cấp tính ở mức độ nhẹ và viêm họng mãn tính. Trường hợp viêm họng cấp nặng, diễn tiến nhanh cần can thiệp y tế nhằm kiểm soát tình trạng nhiễm khuẩn, đồng thời ngăn ngừa vi khuẩn lan rộng sang những cơ quan lân cận như tim, thận, khớp,…
- Mặc dù được đánh giá có độ an toàn, lành tính cao nhưng thuốc Đông y vẫn có thể phát sinh một số tác dụng phụ trong quá trình sử dụng. Để hạn chế những rủi ro, người bệnh cần tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi áp dụng điều trị.
- Để đảm bảo an toàn cũng như đạt được kết quả điều trị tốt nhất, bạn nên lựa chọn phòng khám y học cổ truyền/ bệnh viện uy tín, chất lượng. Hiện nay, có rất nhiều phòng khám Đông y kinh doanh dược liệu kém, thầy thuốc không đủ trình độ chuyên môn cũng như kinh nghiệm để khám chữa bệnh.
- Tránh tự ý kết hợp thuốc Đông y và thuốc Tây. Tình trạng này có thể gây ra hiện tượng tương tác thuốc và phát sinh nhiều tác dụng phụ không mong muốn.
- Chữa viêm họng bằng y học cổ truyền có nhiều ưu điểm nhưng thường mất nhiều thường gian sắc thuốc và khó uống hơn so với thuốc tân dược. Do đó, người bệnh không có nhiều thời gian cần cân nhắc trước khi lựa chọn phương pháp chữa trị này.
- Viêm họng là một trong những bệnh viêm nhiễm đường hô hấp và có nguy cơ tái phát cao. Do đó, bên cạnh áp dụng các phương pháp điều trị, người bệnh cần xây dựng chế độ chăm sóc khoa học, lành mạnh nhằm hạn chế tình trạng tái phát lâu dài.
Bài viết đã tổng hợp một số bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền theo từng thể bệnh và những lưu ý trong quá trình áp dụng. Nếu có ý định điều trị, người bệnh cần tham khảo ý kiến thầy thuốc/ bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn bài thuốc phù hợp với tình trạng bệnh lý. Đồng thời kết hợp nghỉ ngơi, vệ sinh răng miệng đúng cách và ăn uống điều độ nhằm nâng đỡ thể trạng.
Có thể bạn quan tâm:
The post Các bài thuốc chữa viêm họng mãn tính theo y học cổ truyền appeared first on Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc.
Nhận xét
Đăng nhận xét